Πολλοί θα ισχυριστούν πως ναι, είναι ένας ρεαλιστικός στόχος. Είναι γνωστό ότι ο απαισιόδοξος είναι ένας αισιόδοξος με εμπειρία…

Αλέξανδρος Αρδαβάνης, Παθολόγος-Ογκολόγος

Φοβούμαι πως όσοι πιστεύουν ότι η αυτή η τριάδα είναι εφικτή μάλλον δεν έχουν έρθει ποτέ σε επαφή με το απερχόμενο όν ή απλώς δεν έχουν ποτέ μπει στον Χείμαρρο της Πράξης, δεν έχουν καν ακούσει το βουητό του.

Εκκινώντας από μια αρνητική απάντηση στο ερώτημα του τίτλου, ας συλλογιστούμε πάνω στα ακόλουθα ερωτήματα:

1. Μόνο ο καρκίνος διαθέτει τελικό στάδιο και τελική φάση; 
2. Ενδιαφερόμαστε και προσπαθούμε ως επαγγελματίες υγείας για κάθε άνθρωπο ασχέτως εθνότητας, θρησκεύματος, κοινωνικής τάξης και κατηγορίας;
3. Πώς εννοείται το «ανώδυνα, ειρηνικά και ανεπαίσχυντα: Όπως το νιώθει ο ίδιος ο άρρωστος, οι οικείοι, οι γιατροί, οι νοσηλευτές ή όπως κάποιος αόρατος Επιβλέπων ορίζει;
4. Είναι εφικτή η ανώδυνη, ειρηνική και ανεπαίσχυντη «έξοδος» σε μια εποχή όπου κανείς σχεδόν δεν πεθαίνει στο δικό του κρεβάτι;
5. Έχει άραγε και πόση σημασία για τον θνήσκοντα το πού ή με ποιους κοντά του ή γύρω του πεθαίνει ή μήπως κανένα από αυτά δεν τον αγγίζει;

Σημαίνοντα και σημαινόμενα του Τέλους

Αμέτρητοι συνδυασμοί και σκηνικά απαξίωσης του σώματος και της ψυχής. Ενδεικτική περιήγηση στο Τοπίο του Επερχόμενου Τέλους:

• Πόνος σωματικός και ψυχικός –στενά αλληλοτροφοδοτούμενοι (δεν χρειάζονται συστάσεις). 
• Συνεχής Έλλειψη Αέρα, κρίσεις Αναπνευστικού Πανικού (δεν χρειάζονται συστάσεις).
• Σπλαγχνικές δυσλειτουργίες (ναυτία, έμετοι, δυσκοιλιότητα, διάρροια, ακράτεια σφιγκτήρων, εκτροπές και εξωτερικεύσεις σπλάγχνων). 
• Παρενέργειες ανακουφιστικών φαρμάκων και των αντιδότων τους, (γεωμετρικά αυξανόμενες αλληλεπιδράσεις και τοξικότητες με κάθε νέο προστιθέμενο σκεύασμα).
• Καχεξία και εξασθένηση –η ρημαγμένη σάρκα… 
• Οιδήματα ανά σάρκα, διάταση κοιλιάς και δέρματος 
• Αμέτρητοι σωλήνες και καθετήρες «βιαστές» όλων ανατομικών φραγμών και της ακεραιότητας του σώματος
• Δύσμορφες, επώδυνες ή κνησμώδεις αλλοιώσεις του δέρματος, παραμόρφωση του προσώπου, ακρωτηριασμοί –ενίοτε περιττοί.
• Καθήλωση της παραπληγίας ή της ημιπληγίας, επακόλουθες εξελκώσεις και απώλεια της στοιχειώδους αυτάρκειας και αυτονομίας.
• Γύμνια, καθημερινό ξεγύμνωμα ενός ελαττωματικού εκ γενετής ή απαξιουμένου σώματος ενώπιον άγουρων ή χαιρέκακων βλεμμάτων.
• Φόβος της επόμενης στιγμής, ανησυχητικό και όχι καθησυχαστικό ημίφως τη νύχτα και η σύνδεσή του με το σκότος του θανάτου, βίαιες διακοπές ενός οριακού ύπνου από τις εφόδους της θορυβώδους νυχτερινής νοσηλείας ή του γιατρού στο διπλανό κρεβάτι, βαθμιαία εγκατάλειψη των οικείων και των γύρω…

Αντίρροπες στα παραπάνω «Δυνάμεις» ή «Αδυναμία»

• Ο γιατρός «με το φθαρμένο κύρος» και την ανύπαρκτη σχετική εκπαίδευση; 
• Ο ποικιλότροπα εξαντλημένος νοσηλευτής;
• Ο σπανίζων Φυσικοθεραπευτής; 
• Οι σπανιότατοι Ψυχολόγος ή ο Ψυχίατρος; 
• Ο θεωρούμενος περιττός Κοινωνικός Λειτουργός;
• Ο Ιερέας –ποιου δόγματος κατά προτεραιότητα;

Ή μήπως μια δομημένη και θεσμοθετημένη συνεργασία των παραπάνω συντελεστών στον Χωροχρόνο της αρρώστιας;

• Σε ποιους χώρους, με ποιες υποδομές στα νοσοκομεία; 
• Με χωλαίνουσες Υπηρεσίες κατ’ Οίκον Νοσηλείας;
• Με ανύπαρκτους Ξενώνες για ασθενείς και οικείους;

Ή μήπως η ολοένα σχεδιαζόμενη και εξαγγελλόμενη ανάπτυξη και συνάρθρωση των παραπάνω δομών σε ενιαίο Σύμπλεγμα Υπηρεσιών;

Ερώτημα:

Ποιοι γιατροί και νοσηλευτές και άλλοι επαγγελματίες υγείας να κρατήσουν τη Σημαία της στήριξης χωρίς σπατάλη πόρων – με ποια κίνητρα πέρα από μια πεπερασμένη διάθεση προσφοράς;

…και ένα αξίωμα

Όποιος δεν έχει ζήσει ως μέτοχος του δράματος της πορείας στην Έξοδο, ως θεράπων, ως οικείος, συντελεστής και συντελούμενος όλης της διαδικασίας, δεν δικαιούται να ισχυρίζεται ότι αυτός ο στόχος είναι ρεαλιστικός∙ με όλες και παρ’ όλες τις φιλότιμες προσπάθειες επαγγελματικές ή εθελοντικές των εμπλεκομένων στην υπόθεση του Τελικού Σταδίου. 
…καθένας πεθαίνει απών ισχυρίζεται ο Βύρων Λεοντάρης και ίσως έχει δίκιο.

…κλείνοντας

Κοίτα τον άρρωστο ή την άρρωστη με τις νεφροστομίες, την κολοστομία, τον ρινογαστρικό, δύο-τρεις φλέβες παρακεντημένες, δυο-τρεις ορούς και παρεντερικές, το Hickmann ή κάποιο εμφυτευμένο θάλαμο ενδοφλέβιας έγχυσης υγρών και φαρμάκων, άντε κι ένα Bulau για παροχέτευση θώρακος. Κάπως σαν βυτιοφόρο της Ούλεν όπως αυτοσαρκαζόταν ο πλησιοθανάτιος Τσιφόρος. 
Παρατήρησέ τον από κοντά, ύστερα τραβήξου παραπέρα αγνάντεψέ τον από μακριά, από κει που ίσως μας παρατηρεί ο Επιβλέπων και ίσως νιώσεις το Τι –και αυτό το Τι δεν αναλύεται, είναι η Ενιαία Ουσία.

Πριν από είκοσι χρόνια ο θνήσκων από καρκίνο ποιητής Καρούζος είχε ψιθυρίσει:

"...τα πέλματά μου στην ακινησία ωσάν απαρέμφατα …λυπάμαι αλλά η ζωή καταντά με τον θάνατο ανυπόληπτη."