ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗ

Γιατί οι τραυματισμοί από καταπόνηση –υπερχρήση αυξάνονται διαρκώς; Η άθληση είναι τρόπος ζωής για πολλούς ανθρώπους από όλες τις ηλικιακές ομάδες. Είτε πρόκειται για ελίτ αθλητές, είτε για εκείνους που αθλούνται απλά για να έχουν καλή φυσική κατάσταση, όλοι κινδυνεύουν από τη Διαταραχή Αθροιστικού Τραύματος (Cumulative Trauma Disorders -CTDs).

Η διαταραχή αυτή περιγράφεται γενικά ως βλάβη των ιστών λόγω επαναλαμβανόμενης χρήσης στην πάροδο του χρόνου και αφορά όλον τον πληθυσμό καθώς μπορεί να προκληθεί όχι μόνο από τραυματισμό κατά την άθληση, αλλά και από πλήθος επαγγελματικών, ψυχαγωγικών και άλλων καθημερινών δραστηριοτήτων των ανθρώπων. Τα τελευταία, δε, χρόνια παρατηρείται απότομη αύξηση των τραυματισμών από καταπόνηση (υπερχρήση).

Εδώ και 100 χρόνια έχει αποδειχθεί ότι οι βιολογικοί ιστοί προσαρμόζονται στο επίπεδο της επιβάρυνσης που τους ασκείται. Σήμερα, ερευνητές όπως ο Lorimer Moseley αποκαλούν αυτή τη διαδικασία Βιοπλαστικότητα (bioplasticity). Όλα τα είδη τραυματισμών όπως για παράδειγμα η τενοντοπάθεια, ο πόνος στο γόνατο ή θλάση στους γαστροκνήμιους κ.α. μπορεί να είναι το αποτέλεσμα καταπόνησης. Η διατμητική τάση (shearing), η στρέψη (torsion), η συμπίεση (compression), εφελκυσμός (tension) και η κύρτωση (bending), είναι ο μηχανισμός τραυματισμού σε αυτές τις περιπτώσεις. Η μηχανική καταπόνηση στους τένοντες, τους συνδέσμους, τα νεύρα και σε άλλους ιστούς οδηγεί σε κόπωση, σε προσαρμογές στο σώμα, πρόκληση προστατευτικού μυϊκού σπασμού και σε κάποιες περιπτώσεις, αν ο εγκέφαλος «αισθανθεί» κίνδυνο/απειλή, πόνο.

Μυϊκή ανισορροπία

Είναι λογικό σε αθλητικές ή άλλες δραστηριότητες με κακό κινητικό έλεγχο, οι αδύναμοι μύες να καταπονούνται πιο εύκολα από τους ισχυρούς. Οι μύες που βρίσκονται σε διάταση ή είναι συρρικνωμένοι είναι ασθενέστεροι και πιο επιρρεπείς σε τραυματισμό. Αυτό ισχύει και για τους μεγάλους μύες της πλάτης. Επηρεάζει ιδιαίτερα τους μύες που διασταυρώνονται με δυο αρθρώσεις όπως οι οπίσθιοι μηριαίοι -ισχίο και γόνατο-, γαστροκνήμιος -γόνατο και αστράγαλος-, τετρακέφαλος -ισχίο και γόνατο-.

Τενοντοπάθεια

Η Διαταραχή Αθροιστικού Τραύματος είναι συνηθισμένη στους τένοντες. Καθώς αυξάνεται η φόρτιση στον τένοντα και μεγαλώνει η καταπόνηση, προκαλείται μικροσκοπική παραμόρφωση των ιστών που οδηγεί σε ρήξη τις ίνες που αδυνατούν να ανταποκριθούν. Τελικά, αυτό μπορεί να οδηγήσει μακροσκοπικά σε τενοντοπάθεια. Καλό είναι να έχουμε στη σκέψη μας ότι ο εκφυλισμός του τένοντα δεν είναι απαραίτητα αποτέλεσμα φλεγμονής. Ιστολογικά ευρήματα σε αθλητές με σύνδρομο καταπόνησης, όπως σε αγκώνα των τενιστών, δεν έδειξαν σημάδια φλεγμονής (δεν βρέθηκαν φλεγμονώδη κύτταρα στα δείγματα). Ενώ, ο όρος τενοντίτιδα αναφέρεται σε ένα φλεγμονώδη, οιδηματώδη τένοντα χωρίς μικροσκοπική βλάβη, η τενοντοπάθεια αναφέρεται σε ένα χρόνια εκφυλισμένο τένοντα με αποδιοργανωμένες ίνες με σκληρή, ουλώδη και λαστιχωτή εμφάνιση.

Νευρική ισχαιμία

Σε διαταραχές όπως το σύνδρομο του απιοειδούς μυ και της θωρακικής εξόδου, τα νεύρα βρίσκονται σε κίνδυνο για ισχαιμικό τραυματισμό. Η συμπίεση, η παγίδευση νεύρου και η ενδεχόμενη απώλεια της παροχής αίματος οδηγεί σε χαρακτηριστικές αλλαγές στο ίδιο το νεύρο. Η χρονική διάρκεια όπου ένας ιστός μπορεί να επιβιώσει χωρίς οξυγόνο ποικίλλει, αλλά στο τέλος όλοι οι ιστοί κάτω από αυτές τις συνθήκες νεκρώνονται. Η αποκατάσταση της παροχής αίματος μέσω μυοπεριτονικής απελευθέρωσης συχνά ελαχιστοποιεί τη ζημιά, αλλά όχι πάντα. Εξαρτάται κυρίως από τον τύπο της δομής που προκαλεί τη συμπίεση (οστό, μυς, μεσοσπονδύλιος δίσκος κ.α.) και το βαθμό φόρτισης πάνω στο νεύρο.

Αιτιολογία

Η αιτιολογία του μικροτραυματισμού στα σύνδρομα καταπόνησης είναι λιγότερο προφανείς σε σύγκριση με το μακροτραύμα ενός οξέος τραυματισμού. Στα αρχικά στάδια του συνδρόμου καταπόνησης, υπάρχει λίγος ή καθόλου πόνος και το άτομο μπορεί εν αγνοία του να συνεχίσει να ασκεί φόρτιση στην τραυματισμένη περιοχή, με αποτέλεσμα ο ιστός να μην έχει επαρκεί χρόνο επούλωσης. Θεραπευτικές τεχνικές με επαναλαμβανόμενους χειρισμούς φόρτισης κάτω από το όριο εφελκυσμού του τραυματισμένου ιστού συνήθως οδηγούν σε θετική αναδιαμόρφωση, αλλά όχι χωρίς επαρκή ανάπαυση και επανεκπαίδευση από εκπαιδευμένο θεραπευτή.

Ο ρόλος του Εγκεφάλου

Ένας κλασσικός όρος της Αθλιατρικής είναι: Specific Adaption to Imposed Demands -SAID (Ειδική Προσαρμογή στις Επιβαλλόμενες Απαιτήσεις). Περιγράφει πως αναπτύσσονται οι σωματικές προσαρμογές όταν το σώμα θέτεται σε πίεση, επιτρέποντας μας έτσι να χειριστούμε καλύτερα τους μελλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες. Με άλλα λόγια, : το σώμα γίνεται καλύτερο -προσαρμόζεται καλύτερα- όταν του επιβάλλεται να κάνει τακτικά, ό,τι πρέπει να κάνει.

Δυστυχώς, καθώς το σώμα μας γίνεται καλύτερο και φαινομενικά «μας φροντίζει», μπορεί να υπάρξει ευαισθητοποίηση στα περιφερικά νεύρα και να αρχίσουν να μεταδίδουν σήματα κινδύνου. Αυτό σημαίνει πως τα αντίστοιχα εγκεφαλικά κύτταρα βρίσκονται σε υψηλή επιφυλακή. Μέσω αυτού του μηχανισμού νοητικά, συναισθηματικά και αισθητηριακά ερεθίσματα εισέρχονται και συσσωρεύονται στον εγκέφαλο. Οποιοδήποτε επιπρόσθετο ερέθισμα από χρόνιο ή οξύ τραύμα ενεργοποιεί τον αμυντικό μηχανισμό με αποτέλεσμα προστατευτικό μυϊκό σπασμό, στρες και πρόκληση πόνου. Ο ρόλος του θεραπευτή, για να επιτύχει μακροχρόνια αποτελέσματα είναι να χαμηλώσει το επίπεδο της απειλής μέσω της Χειροθεραπείας, που περιλαμβάνει την μυοσκελετική ευθυγράμμιση -όσο το δυνατόν πιο κοντά στο φυσιολογικό-, τη σταθεροποίηση των αδύνατών περιοχών και επανεκπαίδευση του ασθενή σε νέους τρόπους κίνησης, σκέψης και συμπεριφοράς.